Sinds België eind de jaren ’90 zijn rechtsbevoegheid op zee uitbreidde tot ca. 70 km uit de kust, is ons land verantwoordelijk voor een zeegebied (Territoriale Zee en Exclusieve Economische Zone) met een oppervlakte van ongeveer 3600 km², dat ook wel eens onze ‘elfde provincie’ wordt genoemd. Dit lijkt misschien maar een klein gebied in vergelijking met het vasteland of met de wateren van andere kuststaten. Maar ons deel van de Noordzee is gekend als één van de drukst bevaren scheepvaartgebieden in de wereld, en het kent de laatste jaren bovendien enkele aanzienlijke economische en industriële ontwikkelingen. Als uniek overgangsgebied tussen de zuidelijke Noordzee en het Kanaal zijn onze zeegebieden ook ecologisch heel waardevol.

Met de uitbreiding van de Belgische rechtsbevoegdheid op zee is dan ook snel de behoefte ontstaan om een structuur op te richten waarbinnen de samenwerking tussen op zee bevoegde overheidsdiensten kan worden georganiseerd. Deze sinds 2003-2005 opgerichte samenwerkingsstructuur, de Belgische Kustwacht, staat in voor de operationele coördinatie en het onderling overleg tussen Vlaamse en federale overheidsdiensten met bevoegdheid op zee. De Kustwacht draagt zo bij aan de efficiënte uitoefening van de diverse bevoegdheden en taken van de overheid op zee, op vlak van de veiligheid van de scheepvaart, het redden van mensenlevens op zee, het duurzaam beheer van onze zeegebieden, het toezicht op menselijke activiteiten in het kader van de ordehandhaving op zee en de bescherming van het mariene milieu, enz.

Niet minder dan 17 overheidsinstanties (op Vlaams en federaal niveau) plus de provincie West-Vlaanderen zijn bevoegd voor al deze activiteiten. De BMM, die het federale Wetenschapsbeleid vertegenwoordigt binnen de Belgische Kustwacht, is actief op meerdere domeinen. Deze zijn voornamelijk milieu-gerelateerd, maar blijven daar niet toe beperkt. Zo staat de BMM in het kader van de samenwerkingsstructuur van de Belgische Kustwacht ondermeer in voor, of draagt ze bij aan:

• Het uitvoeren van regelmatig luchttoezicht boven de Noordzee namens de Kustwacht in het kader van de algemene ordehandhaving op zee, waarbij de luchttoezichtstaken van de BMM niet langer beperkt zijn tot ‘louter’ pollutiecontrolevluchten maar langzamerhand werden gediversifieerd in de richting van een breder maritiem surveillance-kader;
• Rapporteren van opvallende observaties op zee of verdachte feiten aan de Kustwachtcentrale-diensten (Maritiem Informatiekruispunt/MIK en Maritiem Reddings- en Coordinatie-Centrum/MRCC) die instaan voor een snelle en efficiënte communicatie van eenheden op zee naar de bevoegde overheidsdiensten aan de wal;
• Deelname aan speciale Kustwacht-handhavingsoperaties op zee, en aan pollutie-bestrijdingsoefeningen in het kader van de noodplanning op zee;
• Organiseren van overleg tussen Kustwachtpartners op milieu-gerelateerde dossiers zoals bvb. de bouw en exploitatie van windmolenparken op zee;
• Deelname aan de werkgroepen ter opstelling van de noodplanning op zee (ANIP Noordzee en operationele sub-plannen), en deelname aan het crisisbeheer van een noodgeval op zee, bvb. om gericht milieu-advies te geven ingeval van accidentele zeeverontreiniging, of door activatie van etenschappelijke expertise en middelen ter evaluatie van een incident of voor de monitoring van impact;
• Het ter beschikking stellen van geavanceerde mathematische modellen die ondermeer de verspreiding en het gedrag van een accidentele of illegale zeeverontreiniging, het traject van een drijvend object, of de intensiteit van een stormvloed met hoge nauwkeurigheid kunnen voorspellen.

Kustwacht